fbpx

De vluchtelingencrises. Wegkijken is geen optie.

Een week in januari. Een week waarin we voor de Nederlandse organisatie Because we Carry (BWC) gaan werken. Ons inzetten voor de vluchtelingen op Lesbos die daar onder erbarmelijke, onmenselijke omstandigheden voor lange tijd verblijven. We voelden dat het een kookpot was, het was nog relatief rustig. Afgelopen dagen (3 en 4 februari) zijn er demonstraties gekomen, zowel van vluchtelingen als van de bewoners van Lesbos. In dit blog een verslag van ons verblijf op Kara Tepe en Moria. Inmiddels hebben we Circles of Connection opgezet, om een brug te bouwen tussen 'hier' en 'daar'. Zie www.facebook.com/CirclesofConnection/

Situatie op Kara Tepe

Kara Tepe wordt door de gemeente gerund en is opgezet voor kwetsbare mensen en gezinnen met kleine kinderen. Er wonen 1220 mensen, voornamelijk afkomstig uit Afghanistan, Syrië, Irak, Iran en Palestina. Omdat er nu zoveel kwetsbare mensen zijn op Lesbos is het een lotje uit de loterij wanneer je hier terecht komt. Iedere familie woont in een isobox (container) met airco en heeft zo een plek om zich terug te trekken. Tentjes zie je hier niet. Een aantal NGO’s werken hier samen om een community gevoel te creëren.

De ingang heeft een 24-uurs receptie bemand door Griekse ambtenaren, die dat met respect voor de bewoners doen. Het eten wordt rondgebracht waardoor mensen niet in een rij hoeven te gaan staan. Tussen de containers verspreid zijn oventjes gebouwd waar mensen op een houtvuur kunnen bakken.

Bij aankomst op Kara Tepe zorgt BWC dat mensen verwelkomd worden. Behalve dat ze daardoor borden, bestek, een thermos en zeep krijgen geven we aandacht en tonen belangstelling. Dat hebben ze lang moeten ontberen. Vergeleken met vorig jaar is hier veel ten goede veranderd. Meer rust, het is schoner en de kleinste kinderen, nog steeds vol trauma, spelen meer met elkaar in plaats van dat ze tegen elkaar vechten. Dat komt omdat er sinds vorig jaar ook voor de kleinsten een opvang is die enige continuïteit en duurzaamheid biedt, i.p.v. dat ze elke week weer opnieuw nieuwe gezichten zien. Voor deze kindjes, met toch al veel hechtingsproblematiek, is dat een fantastische vooruitgang.

Team 221 voor Because we Carry

Toch heeft ook dit kamp zijn gebreken. Voor grote families tot 12 mensen is een isobox heel krap. Met geluk is er een paar uur per dag elektriciteit. Heel vaak zitten de mensen in de kou. De toiletten staan voortdurend blank vanwege lekkende wasbakken en de paar douches die er zijn, zijn koud. Bij gevoelstemperaturen van – 1 graden geen pretje. Regelmatig zien we muizen en ratten tussen de huizen doorlopen.

Moria

Vergeleken met Moria is Kara Tepe echter een menswaardige plek om tijdelijk te wonen. Moria is opgezet door de staat, wordt gerund door het leger en iedereen, die aankomt op Lesbos moet hiernaartoe om zich te registreren en er in eerste instantie te verblijven. Toen de grenzen nog open waren verbleven de meesten er een paar dagen. Nu sinds 2016 de grenzen op slot zitten, moeten mensen er vele maanden, soms meer dan een jaar ‘overleven’. Sinds januari 2019 is de vluchtelingenstroom op Lesbos weer enorm toegenomen. Terwijl er maar capaciteit voor 3000 is, steeg het aantal naar 10.000 in augustus 2019. Toen barstte het kamp al uit zijn voegen en wisten de Griekse staat en de NGO’s niet hoe ze deze menigte konden voorzien in hun eerste behoeften, laat staan medische of psychische hulp. Nu in januari 2020 zijn de aantallen ont-ploft en zijn er rond de 21.000 mensen. De situatie is dramatisch en traumatiserend! Lees het artikel in the Guardian van 16 januari. Of de noodkreet van de directeur stichting bootvluchtelingen.

Afvalbergen Moria

Naast de officiële opvanglocatie in Moria, een voormalige gevangenis, ligt een idyllische olijvenboomgaard die verworden is tot een mensonterende, overvolle en vieze plek om te zijn. Aan alles is gebrek. Op elke centimeter staat een tentje, sommigen nog met pallets eronder en gemaakt van stevig plastic, anderen zijn gammele koepeltentjes, lek bij de eerste regenbuien en bezwijkend onder stormachtige winden. Woon je onderaan de heuvel, dan stroomt je tent vol met regenwater of een overgelopen riolering. Overal afval, wat te weinig opgehaald wordt en ongedierte. Sanitaire voorzieningen zijn er nauwelijks. Het is er onveilig, zeker in het donker. Vrouwen durven ’s nachts niet naar de wc. Bij de voedseluitdeling zijn er lange wachtrijen. Hier geen school voor de kinderen. En het gebeurt dat er geen tentjes voor handen zijn : dan slapen mensen op een stuk karton.

We zijn erg geraakt door de omstandigheden waaronder mensen, die op de vlucht zijn voor oorlog en geweld, moeten leven. Verbijsterend dat we over deze aantallen en de onmogelijke, mensonterende situatie nog maar marginaal iets horen op de gangbare nieuwsmedia. Logisch dat er soms opstandjes uitbreken en onderlinge vetes uitgevochten worden.

Op een van de middagen houden we een opruimactie, met onze handen in het afval. Sommige mensen komen ons bedanken en verontschuldigen zich voor het vuil. Als ze middelen hadden zouden ze het zelf opruimen. We hadden veel meer boosheid en verontwaardiging verwacht

Een boosheid die we zelf wel voelen. Hoe kunnen we dit laten gebeuren? Alle non-argumenten van gelukszoekers verdwijnen als je echt goed kijkt wat hier aan de hand is.
We zien mensen die gewond zijn, veel kinderen (40% zijn kinderen) en vrouwen. In de zogenaamde veilige zone voor alleenstaande vrouwen en minderjarigen die alleen reizen zien we een jongetje, nog geen 10 jaar oud, alleen op de vlucht. Een oude man strompelend op krukken, een plastic zak om zijn voet te beschermen. Het gaat ons aan het hart dat je zo de laatste jaren van je leven door moet brengen. Vluchtend voor oorlog en geweld en dan hier terechtkomen waar je een gezichtloos nummer bent, iemand die er niet mag zijn, en je een mensonwaardige behandeling krijgt. NGO’s luiden de noodklok. Hier moet iets gaan veranderen.

Activiteiten op Kara Tepe

Op Kara Tepe worden de vluchtelingen residents genoemd en zijn er veel residents die vrijwilligerswerk doen. Zo is er het ontbijtteam van residents, de barbershop, de schoonheidssalon, de sportclub, de chai (thee)-shop en de fietsshop.

ontbijt wordt rondgebracht


Wij vanuit Because we carry versterken al deze teams. Om half 8 begint onze dag met het samen maken en uitdelen van het ontbijt. Onder een oppeppend muziekje vullen we de ontbijtzakken en de bolderkarren en gaan we gezamenlijk de verschillende ‘wijken’ in om het ontbijt uit te delen. Ieder van ons krijgt een vaste wijk toebedeeld. Zo leren we de mensen een beetje kennen. De oudere vrouw die elke ochtend op ons wacht met een high five, een hand op haar hart en daarna kushandjes gevend, de meneer die iedere ochtend slaapdronken de deur opendoet en liever nog niet aan de dag begint, de vrouw op wiens gelaat altijd een glimlach doorbreekt, als ze het eten aanneemt, de man die in is voor een grapje, terwijl hij een stoofpotje maakt voor zijn gezin en het kleine meisje wat zorgdraagt dat alle ontbijtzakjes en nootjes naar binnen gebracht worden.

Met de resident vrijwilligers drinken we voor en na het uitdelen van het ontbijt koffie en thee. Hun veerkracht, discipline en soms vrolijkheid raakt ons. Ze zijn er elke dag en steeds weer met goede moed. Iedere week moeten ze afscheid nemen van de Europese vrijwilligers en weer een nieuw team verwelkomen. Op de muziek worden de laatste dansen getoond en de mannen showen trots hun kapsels na een bezoek aan de barbershop. Ook foto’s van familie worden gedeeld.

Life Jacket Graveyard

Na de ontbijtronde worden we verdeeld over de andere teams, zoals de fietsshop, de chaishop, de barbershop, beautysalon of zijn er eenmalige klussen zoals het warehouse ordenen, stoffenpakketten maken voor de vrouwen of nieuwe mensen verwelkomen. Deze activiteiten brengen een dorps- en community gevoel. Er is saamhorigheid en menswaardigheid. Even voor de duidelijkheid : de barbershop, de beautysalon…deze plekken zijn ook niet meer dan een container waar er bijv. met een keteltje water warm gemaakt wordt om haar te wassen. Er zijn enorme wachtlijsten, iedereen wil zich dat kleine beetje, zo goed en kwaad als het kan, verzorgen.. De chaishop, het is een veredelde stalen constructie waar op een vuur grote ketels staan zodat mensen hun thermos kunnen komen vullen om toch iets warms te kunnen drinken.

Because we carry brengt bewust positieve energie. Tijdens de eerste briefing wordt uitgelegd dat het niet de bedoeling is om diepe psychologische gesprekken te voeren. Dit om geen trauma’s op te rakelen. Over een week zijn wij weer weg en komt er een nieuw team.

Alle mensen in het kamp, hebben allemaal met angst voor eigen leven in een bootje gedobberd, zijn huis en haard ontvlucht en hebben de meest gruwelijke dingen meegemaakt. Dus, ondanks de enorme veerkracht die mensen laten zien, het lachen en het dansen: er is groot trauma, groot verlies en verdriet.
Het beeld dat ons bijblijft is een oude vrouw die we ontmoetten. Ze zit in een rolstoel en vraagt hulp voor haar dochter van middelbare leeftijd die zwijgend naast haar moeder zit. Een meisje van 11 vertaalt. De oude vrouw verontschuldigt zich : ‘Het spijt me, mijn gezicht kan niet meer lachen…. Het spijt me..” We schieten vol. Zij verontschuldigt zich bij ons!? Haar benen zwaar ingezwachteld, ze kan niet meer lopen, maar waar ze zich vooral zorgen om maakt is haar dochter. Haar dochter is opgehouden met spreken, ze spreekt al meer dan een jaar niet meer, haar lichaam zit onder eczeem. Ze vraagt hulp, niet voor zichzelf maar voor haar kind, een volwassen vrouw, die zwijgt. Wiens ogen naar binnen zijn gekeerd. Te veel gezien. Het is hartverscheurend. We kunnen niets doen. Behalve haar hand vasthouden, luisteren, er zijn.

Activiteiten op Moria

Sinds kort mogen NGO’s zoals BWC ook activiteiten opzetten op Moria. De twee vrouwen, Claudia en Lisette van BWC doen hier fantastisch werk. Wij zouden niet weten waar te moeten beginnen in deze ellende. Zij zijn begonnen met kleine stapjes die een enorme impact hebben. Een keer per week gaat Lisette hardlopen met de vrouwen uit een bepaalde ‘wijk’. Met een gettoblaster en een swingend muziekje nodigt ze de vrouwen uit om mee te gaan lopen en het werkt. Soms met frisse tegenzin maar op het einde altijd stralend en blij met deze overwinning op zichzelf.
Een middag per week organiseert Lisette een beautysalon voor de vrouwen die alleenstaand zijn en op de ‘veilige’ afdeling zitten. Dan worden zij verwend door ons en krijgen ze een kleine hand- of nekmassage, een gezichtsmasker of worden hun nagels gelakt.

Met vier vrouwen van ons team verzorgen we deze middag. Nadat de eerste vrouw een hand- en nekmassage heeft ontvangen zit er al snel een rij wachtenden. Hun handen vaak koud, hun schouders verkrampt, komt er langzaam iets van ontspanning en warmte. Zonder woorden is er een gevoel van verbondenheid. Ook komt er verdriet omhoog, bij de vrouw die haar moeder heeft verloren, of de jonge vrouw uit Somalië die alleen reist en zich erg eenzaam voelt. Ze heeft haar familie achter gelaten en nu in deze ‘hel’ vraagt ze zich af of het de reis wel waard was.
De middag eindigt in een heuse danspartij waar iedereen met elkaar danst op klanken variërend van het Midden-Oosten, Perzië tot Afrika en westerse popsongs.
Deze veerkracht, plezier kunnen maken ondanks deze barbaarse omstandigheden raakt ons. We weten dat deze week nog maar een begin is. En dat we ons in willen zetten om hier verandering in te brengen. De vluchtelingencrises heeft vele gezichten van vlees en bloed gekregen, waardoor wegkijken geen optie meer is.

Vanwege de Turkije deal en de Dublin-procedure, zien en horen wij niet zo veel meer over deze humanitaire ramp. Het wordt ‘ver’ van ons gehouden. Aanvankelijk daalde de vluchtelingenstroom en leek het te werken. Daar is echter al lang geen sprake meer van. Met meer dan 41.000 vluchtelingen alleen al op Griekse eilanden en de zeer trage asielprocedure in Griekenland zitten mensen als ratten in de val.
Voor alle betrokkenen is het dramatisch. Afgelopen week was er een algemene staking op Lesbos. De bevolking van Lesbos heeft veel gedaan voor de vluchtelingen, ze dachten dat het tijdelijk was. Nu lijden ze eronder en kunnen niet meer. Voor de vluchtelingen werkt het al helemaal niet. Zij zitten te lang vast op het eiland in de meest miserabele omstandigheden. Het is de Europese politiek die deze mensen in de steek laat. Het is in het belang van iedereen, óók van de Europese Unie, om samen tot een oplossing te komen en de vluchtelingen en inwoners van Lesbos hun waardigheid terug te geven.

Lees hier ook het blog van Greet Indesteege over het verloop van onze week.

Quinx België

Leopoldstraat 40 bus 3
2550 Kontich
+32 495 51 78 99

Coachingruimte Mechelen
Pasbrugplein 3
2800 Mechelen

Quinx Nederland

Valklaan 33
5272 RX Sint-Michielsgestel
+31 64 18 18 625